Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và đô thị hóa nhanh chóng, các sự cố như hỏa hoạn, lũ lụt, sạt lở đất hay động đất ngày càng gia tăng cả về tần suất lẫn mức độ nghiêm trọng. Trong những tình huống khẩn cấp này, kỹ thuật cứu hộ cứu nạn đóng vai trò then chốt trong việc cứu sống con người, giảm thiểu thương vong và thiệt hại về tài sản. Đây là những kỹ năng không thể thiếu đối với các lực lượng chuyên nghiệp như lính cứu hỏa, cảnh sát, quân đội, cũng như lực lượng bảo vệ tại các tòa nhà, khu công nghiệp, bệnh viện hay trường học.
Những kỹ thuật cơ bản trong công tác cứu hộ cứu nạn
Cứu hộ trong hỏa hoạn
Hỏa hoạn là tình huống đặc biệt nguy hiểm bởi lửa và khói lan rất nhanh, đe dọa trực tiếp đến tính mạng người bị nạn. Khi thực hiện cứu hộ, người tham gia cần:
-
Xác định lối thoát hiểm nhanh nhất, đảm bảo an toàn cho bản thân và nạn nhân
-
Sử dụng mặt nạ phòng độc hoặc vải ướt để che miệng, mũi nhằm tránh ngạt khói
-
Di chuyển cúi thấp sát mặt đất để tránh hít phải khí nóng và khói độc
-
Nếu nạn nhân bị mắc kẹt, cần kiểm tra tình trạng trước khi di chuyển, tránh gây thêm chấn thương
Trong trường hợp phải đưa nạn nhân từ tầng cao xuống, cần sử dụng dây cứu hộ, bạt đỡ hoặc cầu thang chuyên dụng nếu có. Tuyệt đối không vội vàng nhảy từ tầng cao xuống nếu không có thiết bị hỗ trợ an toàn.
Cứu nạn trong lũ lụt và thiên tai
Lũ lụt thường đi kèm dòng nước chảy xiết, ngập sâu và sạt lở. Kỹ thuật cứu hộ cần chú trọng đến việc:
-
Sử dụng xuồng cao su, áo phao, dây thừng để tiếp cận nạn nhân bị mắc kẹt
-
Không bơi ngược dòng nếu không được đào tạo chuyên sâu
-
Luôn đi thành nhóm, có dây buộc nối giữa các thành viên để tránh bị nước cuốn
-
Ưu tiên cứu người già, trẻ nhỏ, người bị thương ra khỏi vùng nguy hiểm trước
Với các tình huống động đất hay sập công trình, cần dùng thiết bị phát hiện sự sống, camera nhiệt hoặc chó nghiệp vụ để tìm kiếm người bị vùi lấp. Việc di chuyển đống đổ nát phải thận trọng, tránh làm sập thêm kết cấu còn lại, gây nguy hiểm cho cả nạn nhân và người cứu hộ.
Trang bị và chuẩn bị cần thiết
Để kỹ thuật cứu hộ cứu nạn đạt hiệu quả, trang bị và chuẩn bị là điều bắt buộc:
-
Đồng phục chống cháy, mũ bảo hộ, găng tay và giày chuyên dụng
-
Thiết bị thở oxy, mặt nạ phòng độc
-
Dây cứu hộ, cáng cứu thương, bạt cứu nạn, đèn pin chống nước
-
Bộ đàm liên lạc trong điều kiện khẩn cấp
-
Kiến thức sơ cứu cơ bản như cầm máu, hô hấp nhân tạo, xử lý gãy xương
Việc kiểm tra định kỳ các thiết bị này và huấn luyện thường xuyên cho đội ngũ cứu hộ là yếu tố then chốt để đảm bảo khả năng phản ứng nhanh trong các tình huống khẩn cấp.
Các yếu tố cần lưu ý khi thực hiện cứu hộ
Đảm bảo an toàn cho người cứu hộ
Một nguyên tắc quan trọng là người cứu hộ phải đảm bảo an toàn cho chính mình trước khi cứu người khác. Nếu không có đủ điều kiện an toàn, không nên liều lĩnh vì có thể gây thêm thiệt hại.
Đánh giá nhanh tình huống
Khi tiếp cận hiện trường, cần đánh giá mức độ nguy hiểm, vị trí nạn nhân, khả năng tiếp cận và điều kiện thời tiết. Từ đó đưa ra phương án tối ưu nhất.
Giao tiếp hiệu quả và phối hợp đồng đội
Cứu hộ không bao giờ là nhiệm vụ cá nhân. Phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các thành viên, thông qua hệ thống liên lạc rõ ràng, thống nhất phương án hành động.
Giữ vững tâm lý
Tinh thần thép là yếu tố sống còn. Người cứu hộ cần giữ bình tĩnh, xử lý tình huống một cách tỉnh táo để đưa ra các quyết định chính xác trong thời gian ngắn nhất.
Đào tạo và thực hành thường xuyên
Kỹ thuật cứu hộ cứu nạn không thể chỉ học lý thuyết mà cần được rèn luyện thực tế định kỳ. Các khóa huấn luyện nên mô phỏng tình huống thật như cháy lớn, lũ quét, sập nhà… để người tham gia có thể quen với áp lực, thời gian phản ứng và kỹ năng ứng phó. Những buổi huấn luyện thực tế giúp xây dựng phản xạ, nâng cao kỹ năng phối hợp và tăng độ nhạy bén trong nhận định rủi ro. Đây là một phần quan trọng trong công tác chuẩn bị sẵn sàng trước mọi tình huống bất ngờ.
Kỹ thuật cứu hộ cứu nạn trong hỏa hoạn và thiên tai không chỉ là kiến thức chuyên môn dành cho lực lượng chuyên nghiệp mà còn là kỹ năng sống quan trọng trong xã hội hiện đại. Trong bất kỳ tình huống khẩn cấp nào, sự bình tĩnh, hiểu biết và phối hợp hiệu quả sẽ giúp giảm thiểu tối đa thiệt hại về người và tài sản. Việc trang bị kiến thức, phương tiện và thường xuyên tập huấn là điều kiện bắt buộc để đảm bảo tính hiệu quả của công tác cứu hộ. Mỗi cá nhân, doanh nghiệp hay tổ chức đều nên nhận thức đúng về tầm quan trọng của kỹ năng này, bởi trong nhiều trường hợp, một hành động đúng lúc có thể cứu cả một mạng sống.
